TẦM NHÌN LÃNH ĐẠO: CHÌA KHÓA TẠO RA SỰ KHÁC BIỆT CHO DOANH NGHIỆP

Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng khốc liệt, sự khác biệt bền vững của doanh nghiệp không chỉ nằm ở sản phẩm hay công nghệ, mà ở chính tầm nhìn lãnh đạo. Bài viết này HBR sẽ tập trung làm rõ:

• Tầm nhìn lãnh đạo là gì và vì sao nó quan trọng? 

• Các loại tầm nhìn phổ biến gồm: tầm nhìn chiến lược, nhân sự, văn hóa và đổi mới.

• Một tầm nhìn thành công cần cân bằng giữa tính thực tế, ý nghĩa, khát vọng, khả năng lan tỏa và cam kết từ lãnh đạo.

•  Khi được xây dựng và truyền đạt đúng cách, tầm nhìn giúp gắn kết đội ngũ, truyền cảm hứng và tạo lợi thế cạnh tranh bền vững.

1. Tầm nhìn lãnh đạo là gì?

“Tầm nhìn lãnh đạo” (Leadership Vision) được hiểu là bức tranh tương lai mà một nhà lãnh đạo mong muốn doanh nghiệp hoặc tổ chức của mình đạt được. Đó không chỉ là mục tiêu kinh doanh, mà còn bao gồm định hướng phát triển, giá trị cốt lõi và tác động dài hạn mà doanh nghiệp muốn tạo ra cho nhân viên, khách hàng và xã hội.

Theo James MacGregor Burns (1978), cha đẻ của lý thuyết lãnh đạo chuyển hóa (Transformational Leadership), cho rằng: “Tầm nhìn của lãnh đạo là khả năng hình dung ra một trạng thái tương lai hấp dẫn và lôi cuốn, từ đó khơi dậy động lực và cam kết của những người đi theo.”

Lãnh đạo không chỉ quản lý hiện tại, mà phải vẽ ra “bức tranh tương lai” để truyền cảm hứng cho tập thể. Nói cách khác, tầm nhìn chính là kim chỉ nam giúp lãnh đạo và đội ngũ xác định rõ:

• Doanh nghiệp sẽ đi về đâu?
• Điều gì thực sự quan trọng cần theo đuổi?
• Cách thức nào để đạt đến mục tiêu đó

Theo Harvard Business Review (HBR), một tầm nhìn lãnh đạo hiệu quả phải hội tụ ba yếu tố: rõ ràng (clarity), truyền cảm hứng (inspiration), và khả năng thực thi (execution ability) (HBR, 2020)

2. Tại sao người lãnh đạo phải có tầm nhìn?

Một doanh nghiệp thiếu tầm nhìn giống như con tàu ra khơi nhưng không có bản đồ – dễ lạc hướng, mất động lực, và khó tạo ra sức bật dài hạn. Với vai trò người “cầm lái”, nhà lãnh đạo cần có tầm nhìn để:

• Định hướng chiến lược dài hạn: Tầm nhìn giúp xác định đích đến cuối cùng mà doanh nghiệp hướng tới. Nhờ đó, lãnh đạo và đội ngũ có thể đưa ra những quyết định chiến lược thống nhất, tránh tình trạng “mạnh ai nấy làm”. Amazon với tầm nhìn “Trở thành công ty lấy khách hàng làm trung tâm nhất thế giới” đã định hình toàn bộ chiến lược phát triển sản phẩm, logistics và dịch vụ.
• Tạo động lực và cảm hứng cho đội ngũ: Theo nghiên cứu của McKinsey (2022), nhân viên trong các công ty có tầm nhìn rõ ràng có tỷ lệ gắn kết cao hơn 3 lần so với những công ty thiếu định hướng. Một tầm nhìn đầy cảm hứng khiến nhân viên thấy công việc hàng ngày của họ có ý nghĩa, từ đó gia tăng sự cống hiến.
• Gắn kết văn hóa và giá trị doanh nghiệp: Tầm nhìn không chỉ là câu khẩu hiệu treo tường, mà còn là trục xương sống của văn hóa tổ chức. Nó định hình cách nhân viên hành xử, cách doanh nghiệp tương tác với khách hàng và xã hội. 
• Tăng năng lực cạnh tranh và thương hiệu: Một doanh nghiệp có tầm nhìn rõ ràng dễ dàng thu hút nhà đầu tư, đối tác và nhân sự tài năng. Người ta sẵn sàng hợp tác hoặc làm việc cho những tổ chức có định hướng rõ ràng và ý nghĩa lớn lao. Đây chính là lợi thế cạnh tranh bền vững.

Tầm nhìn lãnh đạo không chỉ là một “tuyên ngôn” đẹp đẽ, mà là công cụ chiến lược, giúp lãnh đạo định hướng – truyền cảm hứng – gắn kết – tạo lợi thế cạnh tranh. Nó là nền móng để xây dựng sứ mệnh, chiến lược và văn hóa doanh nghiệp vững mạnh.

3. Các loại tầm nhìn của nhà lãnh đạo

Không có một “công thức chung” cho mọi nhà lãnh đạo. Mỗi người sẽ kiến tạo tầm nhìn dựa trên mục tiêu trọng tâm của mình: phát triển thị trường, nâng cao chất lượng con người, xây dựng văn hóa, hay tạo ra đổi mới đột phá. Dưới đây là bốn loại tầm nhìn phổ biến nhất:

3.1. Tầm nhìn chiến lược 

Tầm nhìn chiến lược là khả năng xác định hướng đi dài hạn, giúp doanh nghiệp nhìn thấy bức tranh toàn cảnh về thị trường, khách hàng, đối thủ và xu hướng phát triển. Đây là “kim chỉ nam” để mọi quyết định và hành động đều nhất quán với định hướng lớn. Một doanh nghiệp thiếu tầm nhìn chiến lược dễ rơi vào tình trạng chạy theo cơ hội ngắn hạn, bị động trước biến động thị trường.

Chính vì vậy, lãnh đạo cần phân tích sâu xu hướng ngành, đánh giá năng lực cốt lõi, đặt ra mục tiêu dài hạn (5–10 năm) rõ ràng và có thể đo lường, sau đó truyền đạt tầm nhìn này thành chiến lược hành động cụ thể cho toàn bộ tổ chức. 

Khi thiết lập đúng, tầm nhìn chiến lược giúp doanh nghiệp xây dựng lợi thế cạnh tranh bền vững, định vị thương hiệu rõ ràng và đảm bảo sự tăng trưởng dài hạn thay vì chỉ dừng ở thành công ngắn hạn. Jeff Bezos với Amazon đặt ra tầm nhìn “Trở thành công ty lấy khách hàng làm trung tâm nhất thế giới”. Chính tầm nhìn chiến lược này đã dẫn dắt Amazon mở rộng từ thương mại điện tử sang logistics, cloud (AWS), và cả AI.

3.2. Tầm nhìn về nguồn nhân lực

Tầm nhìn về nguồn nhân lực tập trung vào việc phát triển, giữ chân và khai thác hiệu quả đội ngũ nhân viên – yếu tố then chốt quyết định thành bại của doanh nghiệp. Trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt về nhân tài, tổ chức nào có tầm nhìn nhân sự rõ ràng sẽ chiếm lợi thế trong việc thu hút người giỏi và nuôi dưỡng đội ngũ gắn bó lâu dài. 

Để xây dựng tầm nhìn này, lãnh đạo cần xác định các năng lực cốt lõi mà tổ chức cần trong tương lai, đầu tư vào đào tạo – phát triển, xây dựng lộ trình nghề nghiệp và cơ chế đãi ngộ công bằng, đồng thời tạo môi trường khuyến khích sáng tạo và minh bạch. 

Mục tiêu cuối cùng là hình thành một đội ngũ nhân sự trung thành, linh hoạt, có khả năng thích ứng và sẵn sàng đảm nhận vai trò kế thừa cho sự phát triển bền vững của doanh nghiệp.

3.3. Tầm nhìn đổi mới 

Tầm nhìn đổi mới thể hiện khả năng lãnh đạo định hướng doanh nghiệp luôn sáng tạo, đón đầu xu hướng và thích ứng với sự thay đổi liên tục của thị trường. Trong bối cảnh công nghệ, trí tuệ nhân tạo, hành vi khách hàng biến động nhanh chóng, một tổ chức không có tầm nhìn đổi mới rất dễ bị tụt lại phía sau và mất thị phần.

Do đó, nhà lãnh đạo cần chủ động tạo môi trường khuyến khích thử nghiệm ý tưởng mới, đầu tư cho nghiên cứu & phát triển (R&D), cập nhật mô hình kinh doanh hiện đại và xây dựng cơ chế ghi nhận, thưởng phạt minh bạch cho các sáng kiến.

Tầm nhìn này hướng tới mục tiêu giúp doanh nghiệp duy trì sức cạnh tranh, mở ra cơ hội bứt phá ở thị trường mới và luôn giữ vai trò tiên phong thay vì chỉ chạy theo sự thay đổi.

3.4. Tầm nhìn xây dựng văn hóa doanh nghiệp 

Tầm nhìn văn hóa doanh nghiệp định hướng các giá trị, niềm tin và hành vi chung, tạo nên bản sắc riêng biệt và “chất keo” gắn kết mọi thành viên. Văn hóa mạnh không chỉ giúp tổ chức duy trì sự ổn định nội bộ, giảm xung đột mà còn trở thành lợi thế cạnh tranh quan trọng trong việc thu hút và giữ chân nhân tài. 

Để thiết lập tầm nhìn này, lãnh đạo cần xác định bộ giá trị cốt lõi phù hợp với định hướng dài hạn, hành động làm gương để nhân viên noi theo, tích hợp văn hóa vào quy trình tuyển dụng – đào tạo – khen thưởng, đồng thời duy trì truyền thông nội bộ thường xuyên để văn hóa được “thấm” trong từng hoạt động.

Khi được thực hiện đúng, tầm nhìn văn hóa giúp doanh nghiệp xây dựng một tập thể đồng lòng, nâng cao uy tín với khách hàng, đối tác và tạo ra sức mạnh nội tại để vượt qua khủng hoảng. Theo Deloitte (Global Human Capital Trends, 2020), 82% lãnh đạo doanh nghiệp tin rằng văn hóa là lợi thế cạnh tranh quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất và thương hiệu tuyển dụng.

Trong thực tế, nhiều doanh nghiệp thất bại không phải vì sản phẩm kém hay thị trường quá khó, mà bởi họ thiếu một văn hóa doanh nghiệp vững mạnh nơi con người cùng chia sẻ giá trị, niềm tin và cách làm việc chung. Văn hóa không thể tự hình thành, nó cần được lãnh đạo kiến tạo và dẫn dắt có hệ thống. Đó chính là lý do Trường Doanh Nhân HBR xây dựng Khóa học “Xây dựng năng lực lãnh đạo đội nhóm & kiến tạo văn hóa doanh nghiệp” được thiết kế giúp chủ doanh nghiệp, quản lý cấp trung và đội ngũ kế cận rèn luyện kỹ năng lãnh đạo toàn diện, từ quản trị con người, dẫn dắt đội ngũ cho đến xây dựng văn hóa tổ chức. 

Đến với Khóa học giúp các lãnh đạo sẽ: 

• Thấu hiểu bản thân & phong cách lãnh đạo riêng biệt.
• Trang bị tư duy lãnh đạo hiện đại & năng lực chiến lược dài hạn.
• Xây dựng thói quen & hệ điều hành làm việc hiệu suất cao.
• Ứng dụng công cụ DISC/MBTI trong quản trị & giao tiếp đội nhóm.
• Tuyển – giữ – phát triển nhân sự theo khung năng lực.
• Làm chủ kỹ năng Coaching & phản hồi hiệu quả.
• Xây dựng văn hóa doanh nghiệp như lợi thế cạnh tranh dài hạn.
• Tạo môi trường làm việc tích cực, đội ngũ tự nguyện cống hiến.

Mỗi loại tầm nhìn phản ánh ưu tiên và triết lý lãnh đạo khác nhau: có người tập trung vào chiến lược, có người ưu tiên con người, có người xây dựng văn hóa, và có người theo đuổi đổi mới. Việc lựa chọn (hoặc kết hợp) loại tầm nhìn phù hợp giúp nhà lãnh đạo dẫn dắt doanh nghiệp phát triển bền vững và tạo dấu ấn riêng biệt.

Hãy đăng ký ngay khóa học “Xây dựng năng lực lãnh đạo đội nhóm & kiến tạo văn hóa doanh nghiệp” tại Trường Doanh nhân HBR để phát triển kỹ năng lãnh đạo đột phá và đưa tổ chức của bạn tiến xa hơn!

4. Các bước xây dựng tầm nhìn lãnh đạo 

Một tầm nhìn lãnh đạo mạnh mẽ không tự nhiên hình thành, mà cần được xây dựng qua một quá trình có phương pháp. Dưới đây là 5 bước nền tảng giúp nhà lãnh đạo từng bước hình thành và hiện thực hóa tầm nhìn:

Bước 1: Đánh giá bối cảnh hiện tại của doanh nghiệp 

Một tầm nhìn không thể được hình thành trong “chân không”. Nó phải bắt đầu từ việc thấu hiểu chính xác vị trí hiện tại của tổ chức và những gì đang diễn ra bên ngoài. Nhà lãnh đạo cần biết: Doanh nghiệp đang ở đâu? Thị trường thay đổi ra sao? Cơ hội và rủi ro là gì?

Hành động cụ thể:

• Thực hiện phân tích SWOT để chỉ ra điểm mạnh (Strengths), điểm yếu (Weaknesses), cơ hội (Opportunities), thách thức (Threats).
• Sử dụng PESTEL để quét các yếu tố bên ngoài: Chính trị, Kinh tế, Xã hội, Công nghệ, Môi trường, Pháp luật.
• Dùng mô hình 5 áp lực cạnh tranh của Porter để xác định mức độ cạnh tranh ngành.
• Thu thập insight từ khách hàng (qua khảo sát, phỏng vấn) và nhân viên chủ chốt (qua workshop nội bộ).

Kết quả đạt cần được: Một bản chẩn đoán rõ ràng về thực trạng doanh nghiệp, giúp đảm bảo tầm nhìn được xây dựng dựa trên thực tế thay vì chỉ là ý tưởng “viển vông”. Ví dụ: Starbucks xây dựng tầm nhìn “trở thành nơi thứ ba giữa công việc và gia đình” sau khi phân tích xu hướng xã hội Mỹ đang thiếu không gian kết nối cộng đồng.

Bước 2: Xác định giá trị cốt lõi 

Nếu bối cảnh là “nơi ta đang đứng”, thì giá trị cốt lõi là “nguyên tắc ta không bao giờ từ bỏ”. Đây là nền tảng đạo đức, niềm tin, giúp tầm nhìn có ý nghĩa lâu dài và không bị lung lay bởi biến động ngắn hạn.

Hành động cụ thể:

• Tổ chức workshop lãnh đạo cấp cao để trả lời câu hỏi: “Điều gì quan trọng đến mức chúng ta sẽ không bao giờ đánh đổi, ngay cả khi gặp áp lực?”
• Thảo luận và rút gọn thành 3–5 giá trị cốt lõi, ví dụ: Chính trực, Sáng tạo, Hướng khách hàng, Tôn trọng con người.
• Văn bản hóa và đưa vào quy trình tuyển dụng, đào tạo, đánh giá.

Kết quả cần đạt được:  Một “bộ khung tinh thần” cho tổ chức. Giá trị cốt lõi này sẽ định hình tầm nhìn và đảm bảo rằng mọi hành động trong tương lai đều đồng nhất. Ví dụ: Google xác định giá trị “Tập trung vào người dùng, mọi thứ khác sẽ theo sau”, từ đó hình thành tầm nhìn trở thành công cụ tìm kiếm hữu ích nhất thế giới.

Bước 3: Đặt mục tiêu dài hạn, cụ thể và truyền cảm hứng 

Tầm nhìn không phải là một kế hoạch ngắn hạn. Nó phải đủ xa để định hướng, nhưng cũng đủ cụ thể để nhân viên hiểu rõ. Một tầm nhìn mơ hồ kiểu “trở thành công ty tốt nhất” sẽ không tạo động lực.

Hành động cụ thể:

• Xác định mục tiêu dài hạn theo nguyên tắc SMART.
• Vẽ “bức tranh tương lai” bằng mô hình BHAG (Big Hairy Audacious Goal) của Jim Collins: một mục tiêu táo bạo, rõ ràng, đầy cảm hứng, có thể mất 10–25 năm để đạt được.
• Chuyển tầm nhìn thành một câu ngắn gọn, dễ nhớ, dễ lặp lại.

Kết quả cần đạt được:  Một tầm nhìn hấp dẫn, dễ truyền thông và tạo động lực hành động. Ví dụ: Tesla đặt tầm nhìn “Đẩy nhanh quá trình chuyển đổi của thế giới sang năng lượng bền vững” – vừa cụ thể, vừa đầy cảm hứng, đủ để lôi cuốn nhân viên, nhà đầu tư và khách hàng.

Bước 4: Kết nối tầm nhìn với lợi ích của nhân viên và khách hàng 

Tầm nhìn không chỉ để “treo trên tường” mà phải chạm đến trái tim. Nó cần trả lời: “Tại sao tôi (nhân viên/khách hàng) nên quan tâm đến tầm nhìn này?”

Hành động cụ thể:

• Liên hệ trực tiếp tầm nhìn với lợi ích của nhân viên (cơ hội phát triển, công việc ý nghĩa), của khách hàng (giải pháp tốt hơn, trải nghiệm tốt hơn), và của xã hội (tác động tích cực).
• Kể câu chuyện (storytelling) để biến tầm nhìn thành hành trình mà mọi người đều thấy mình trong đó.
• Truyền thông nội bộ bằng nhiều hình thức: email, sự kiện, hình ảnh trực quan, workshop.

Kết quả đạt được: Sự cam kết và gắn bó. Khi nhân viên nhìn thấy vai trò của mình trong bức tranh tương lai, họ sẽ biến tầm nhìn thành hành động. Unilever với tầm nhìn “Làm cho cuộc sống bền vững trở nên phổ biến” gắn trực tiếp với nhân viên – những người muốn tự hào rằng công việc mình tạo ra ảnh hưởng tích cực.

Bước 5: Thực thi và điều chỉnh 

Một tầm nhìn mạnh mẽ cần kiên định về giá trị nhưng linh hoạt về cách tiếp cận. Nếu không cập nhật, nó có thể trở nên lỗi thời khi thị trường thay đổi.

Hành động cụ thể:

• Đặt lịch rà soát định kỳ (2–3 năm/lần) để đánh giá tính phù hợp.
• Thu thập phản hồi từ nhiều nguồn: nhân viên, khách hàng, cổ đông.
• Nếu cần, điều chỉnh cách diễn đạt hoặc phạm vi, nhưng vẫn giữ nguyên giá trị cốt lõi.

Kết quả đạt được:  Một tầm nhìn bền vững nhưng thích ứng: đủ ổn định để tạo niềm tin, đủ linh hoạt để tồn tại lâu dài.
Như vậy, quá trình xây dựng tầm nhìn lãnh đạo không phải là một hành động tức thời, mà là chuỗi bước có hệ thống: phân tích thực trạng → xác định giá trị → đặt mục tiêu → kết nối con người → rà soát & điều chỉnh.

Tầm nhìn lãnh đạo không phải là một khẩu hiệu đẹp đẽ treo trên tường, mà là kim chỉ nam sống động dẫn dắt từng quyết định, từng hành động trong doanh nghiệp. Khi nhà lãnh đạo vừa xác định đúng tầm nhìn, vừa kiên định hiện thực hóa, tổ chức sẽ có được sức mạnh tập thể, sự đồng lòng và năng lực bứt phá vượt xa đối thủ. Nói cách khác, tầm nhìn lãnh đạo chính là chìa khóa tạo ra sự khác biệt và mở đường cho tương lai bền vững của doanh nghiệp.